Usategieta

Nahiko erraz aska daiteke baserri honen izena: uso + tegi. Ez du inolako misteriorik. Ofizialki Ereñotzu auzoan kokaturik dago, baina askoz egokiago Lastaola bailaran kokatzea, zeren eta Osinagaz handiko hegian aurkitzen baita, tartean, azpialdetik Akerregi nahiz Martindegi dituelarik. Hiru bide desberdinetatik hel daiteke Usategietara. Batetik, Osinagan gora jo, Lepa Txiki deitu lepoa gainditu eta behera bidearen ezkerretan dago; Altzuetatik Añarregin gora, eta Lastaolatik barna (Makinetxe) hirugarrena. Mendi hegalaren oinetan aurkitzen zaigu.

Urruzuno Goikoa (Leitzanea)

Anaiak ziren Urruzuno bietako gizonak, biak leitzarrak, eta hortik datorkio Leitzanea Urruzuno Goikoari. Joxe Joakin Iriberri Zabaleta aita, Leitzakoa izatez, eta Maria Anabitarte ama, eta hauen seme-alabak: Lorentxo (txikitan hila), Joxepa, Guadalupe, Florentino, Manuela, Nati, Gregori, Anttoni eta Joxe Mari.

Urruzuno Behekoa

Historiaz beteriko etxea dugu Urruzuno, presa, zentrala, kanala (Abillasko zentralera) eta burdinola, berriz, Urruzuno edo Olazarko burdinola, lehengo garaietan. Iduri du sustraian urrutz (guk urritz esaten) daramala. Zailago dira atzizkiari buruzko xehetasunak.

Urmendi

“Hau da parajea hau” izari dira Egun on! esanez agurtu ondoko nire lehen hitzak. Eta Maite Etxeberria (62 urte) bertako etxekoandre eta solaskidearen erantzuna ere berehalakoa izan da. “Nik esaten det udan hasiko zirela behintzat etxe hau egiten. Ez da posible bestela. Hau oso leku hotza da”.

Izena bederen, “Urmendi”, ongi asmatua ez dagoen zalantza izpirik ez dut. Ura bada hemen bazter guztietan eta erabat mendiz inguraturik, hesi gotorrak bailiran dira mendiak hemen, mendien arteko sakan batean, etxearen biran Olaberriko erreka, eraikia dago Urmendi baserria.

Ugaldetxo

Ura behintzat alde-aldean dauka “muturrez aurrean” esango genuke. Ereñotzutik aurrera jo, Latsa pasatu eta aurrera eginez bihurgune bat eta Nafarrorako errepideak Urumea ibaiaren gaineko zubiaren atarian daukagu Ugaldetxo baserria, zubia baino lehen ezkerretik Aparraingo bidea utzi eta zubia gainditurik ezkerrera Pikoaga eta eskuinera Olazarrerako bidea duela.

Ubarreto

Ubarreto duela etxeak izena esan dit Patxi (58 urte) bertako nagusi eta nire solaskideak. Eta gaizki ez dabilela iruditzen zait. Hala ere, molde desberdinetan azaltzen zaigu dokumentu zaharretan etxe honen izena: Huerratua eta Huarracho (burdinola, 1567); Ubarratua Hamarrenak zerrendan (1610); eta Ubarroto Nomenclator zerrendan (1870). Iduri du zer nolabait huarre edo uharre dela hitzaren sustraia eta -to edo -txo atzizki txikigarria. Esaterako handik asko aldendu gabe badugu beste adibide bat gure baserrien izendegian: Ugaldetxo (hualde edo uhalde eta -txo atzizkia). Bestetik, uharre hitzari atxikiz edonork daki ur arrea zer den. Adibidez, “arreturik dator ibaian ura egunotan” esaldia.

1 - 6 erakusten 66 emaitzetatik.

Ereñotzu Iruditan

Gehiago ikusi